Βυζαντινός και Δυτικός Κόσμος

ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ
ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

Αντιπαραθέσεις και αλληλεπιδράσεις
από τον ενδέκατο έως τον δέκατο πέμπτο αιώνα

Rome and Constantinople
Ο καρδινάλιος Bonaventura ενώ δέχεται τους Έλληνες απεσταλμένους στη Σύνοδο της Λυών, το 1274, σε πίνακα του Ισπανού ζωγράφου Francisco de Zurbaran (Παρίσι, Μουσείο Λούβρου).

Η ιστοσελίδα Βυζαντινός και Δυτικός Κόσμος: Αντιπαραθέσεις και αλληλεπιδράσεις από τον ενδέκατο έως τον δέκατο πέμπτο αιώνα περιλαμβάνει μία βάση επιλεγμένης λημματικής βιβλιογραφίας, που στοχεύει στην έρευνα των σχέσεων βυζαντινού και δυτικού κόσμου και στην πληρέστερη τεκμηρίωση των στοιχείων αλληλεπιδράσεώς τους.

Σχετικά με τη μέθοδο συλλογής του υλικού και σύνταξης της λημματικής βιβλιογραφίας, σημειώνονται τα εξής:

  1. Η συγκέντρωση του βιβλιογραφικού υλικού έγινε από αυτοψία των βιβλίων και άρθρων σε βιβλιοθήκες της Ελλάδας και του εξωτερικού, αλλά και μέσω του διαδικτύου, εφόσον κάποιες από τις μελέτες αυτές είναι διαθέσιμες on line. Κατά συνέπεια, οι μελέτες των οποίων ο βιβλιογραφικός έλεγχος δεν κατέστη δυνατόν να γίνει είτε δεν συμπεριελήφθησαν στη βιβλιογραφία είτε, επειδή κρίθηκαν ως πολύ βασικές, απαντώνται σε περιορισμένες κατηγορίες λέξεων-κλειδιών.
  2. Η επιλογή των μελετών, η αποδελτίωσή τους και η δημιουργία των λέξεων-κλειδιών είναι αποτέλεσμα μιας αμφίδρομης συνθετικής διαδικασίας, κατά την οποία βαρύνουσα σημασία είχε η σχετικά εκτεταμένη αναφορά του εκάστοτε συγγραφέα στο επί μέρους θέμα, που αντιπροσωπεύεται με τη λέξη-κλειδί ως έννοια ή τεχνικός όρος.
  3. Υπάρχουν λέξεις-κλειδιά και ορισμένες αντίστοιχες μελέτες, οι οποίες εκ πρώτης όψεως δεν φαίνονται να συνδέονται άμεσα με τις σχέσεις των δύο κόσμων, βυζαντινού και δυτικού. Εν τούτοις, θεωρήθηκε ορθό να συμπεριληφθούν, επειδή, αφενός, συνιστούν το υπόβαθρο για την πληρέστερη κατανόηση της συγκεκριμένης θεματικής και, αφετέρου, συμπληρώνουν το ευρύτερο πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύχθηκαν και εξελίχθηκαν οι βυζαντινο-δυτικές σχέσεις (π.χ. ΔΥΤΙΚΩΝ ΙΔΕΑ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑΣ).
  4. Η γενική κατηγορία ΠΗΓΕΣ δεν περιλαμβάνει τα κείμενα των πηγών καθ’ εαυτά ούτε καταλόγους εγγράφων ή αρχείων, εφόσον κάτι τέτοιο δεν αποτελεί στόχο του προγράμματος. Περιορίζεται στην καταγραφή μελετών, στις οποίες περιλαμβάνεται αξιολόγηση των πηγών ή γίνεται ευρεία αξιοποίησή τους σε σχέση με τα ζητήματα που αφορούν στη θεματική «Βυζάντιο και Δυτικός κόσμος». Επομένως, δεν καταγράφονται εδώ εκδόσεις κειμένων ή εισαγωγές εκδόσεων.
  5. Η ορολογία που χρησιμοποιήθηκε για να δηλωθούν γεωγραφικοί όροι (πόλεις, περιοχές, κράτη) και φυλετικές / εθνικές ομάδες ως κατηγορίες (γενικές και βασικές), υποκατηγορίες ή λέξεις-κλειδιά ανταποκρίνεται στη σύγχρονη αντίληψη για το περιεχόμενο των σχετικών όρων, ώστε να είναι εφικτή η ομαδοποίηση και κατάταξή τους. Όσον αφορά στα ονόματα δυτικών πόλεων ή προσώπων, επιλέχθηκε η απόδοσή τους στην ελληνική γλώσσα είτε με τον επικρατέστερο τρόπο που αυτά παραδίδονται από τις βυζαντινές πηγές (π.χ. Ρουσέλιος για τον Roussel le Bailleul ή Κορράδος για τον Corradus ) είτε με τον συνήθη σύγχρονο τρόπο (π.χ. Βενετοί αντί Ενετοί ή Βενέτικοι).
  6. Όσον αφορά στη γενική κατηγορία ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ, αναζητήθηκαν και αποδελτιώθηκαν μόνον οι μελέτες που καλύπτουν τις τέσσερις πρώτες σταυροφορίες, εφόσον οι επόμενες δεν άπτονται άμεσα των σχέσεων του Βυζαντίου με τη Δύση.

Θα πρέπει, τέλος, να επισημανθεί ότι το αντικείμενο της έρευνας των σχέσεων βυζαντινού και δυτικού κόσμου είναι πολύπλευρο, εξαιρετικά ευρύ και η σχετική βιβλιογραφία συνεχώς αυξάνεται, με αποτέλεσμα να είναι αναγκαία η τακτική ενημέρωση της βάσης. Επομένως, ο παρών δικτυακός τόπος δεν είναι στατικός ούτε εξαντλεί το προαναφερθέν θέμα, αλλά θέτει τις βάσεις για περαιτέρω σχετική έρευνα. Προσδοκάται ότι η συγκεκριμένη ιστοσελίδα θα αποτελέσει βασικό εργαλείο για την έρευνα, δεδομένης της έλλειψης αυτή τη στιγμή ανάλογου δικτυακού τόπου που να προσφέρει τη δυνατότητα συνδυαστικής αναζήτησης ενός ιδιαίτερα μεγάλου αριθμού εγγραφών βάσει κατηγοριών και βάσει λέξεων-κλειδιών, πέραν της αλφαβητικής αναζήτησης με το επώνυμο του συγγραφέα.